Ροζίτα Σπινάσα: «Στόμαστομαστό»

Γεμάτη ανατροπές και διλήμματα είναι η συλλογή διηγημάτων που υπογράφει η δικηγόρος Ροζίτα Σπινάσα, κάνοντας ιδιαίτερα αισθητή στον χώρο την πρώτη της εμφάνιση. Η συλλογή περιλαμβάνει δέκα διηγήματα με κεντρικό άξονα την αποξένωση των ανθρώπων στη σύγχρονη κοινωνία, τη βιαιότητα των επιλογών τους, την ενοχική διαμαρτυρία εκείνων που έμειναν ανεκπλήρωτα τα όνειρά τους, τον προσωπικό οδυρμό όσων η ζωή παρέμεινε σπαρακτικά ακίνητη στον χρόνο, την υπόγεια παρακμή που διαπερνάει τα πρόσωπα και εγκιβωτίζει έναν αγωνιώδη υποδόριο σαρκασμό στην πορεία για την προσωπική λύτρωση.

Οι ήρωες και στα δέκα αυτά διηγήματα είναι απλοί, καθημερινοί τύποι, άνθρωποι της διπλανής πόρτας, ίσως και της δικής μας. Κι αυτό είναι που κάνει τις ιστορίες της γοητευτικότερες. Η συναίσθηση ότι η καθημερινότητα μπορεί να κρύβει καλά τους εφιάλτες της, ενδεχομένως και να τους δημιουργεί ακόμα και στους πιο κοντινούς μας ανθρώπους ή και σε εμάς τους ίδιους.

Από τις πρώτες σελίδες της συλλογής, η συγγραφέας δείχνει ξεκάθαρα και χωρίς πολλές φιοριτούρες ότι είναι αποφασισμένη να ξεγυμνώσει τους ήρωές της. Και για να το πετύχει αυτό δεν αρκεί να σκαλίσει τις πιο μύχιες σκέψεις τους, τις πιο σκιώδεις αντιλήψεις τους, αλλά είναι διατεθειμένη να διεισδύσει στα εσωτερικά μιας ολόκληρης κοινωνίας και να καταδείξει τις συγκαλυμμένες νοοτροπίες δεκαετιών που προσδιόρισαν την αγριότητά της. Και αυτό κάνει. Σε όλα τα διηγήματα η πραγματικότητα έρχεται στο φως την τελευταία στιγμή, εντελώς ανατρεπτικά και ανύποπτα. Και οι απίθανες διαστάσεις αυτής της πραγματικότητας είναι που συγκλονίζουν τον αναγνώστη.

Με κινηματογραφική ροή, οι εναλλαγές των εικόνων στα διηγήματα της Σπινάσα σηματοδοτούν μια μυθοπλαστική πολυσημία που φέρνει στην επιφάνεια τα πιο σκληρά χαρακτηριστικά των ηρώων, φωτίζει τις πιο αποτρόπαιες πράξεις τους, επαναπροσδιορίζει την προσωπική πορεία τους προς την αυτογνωσία.

Στρέφει τους προβολείς της επάνω στους ήρωές της και με ανάλγητο τρόπο φωτίζει τις πιο σκοτεινές τους διαδρομές. Χαρτογραφεί τις πιο λεπταίσθητες διακυμάνσεις της ιδιοσυγκρασίας τους. Και το κάνει με ψυχρή λογική, με παιγνιώδη τρόπο και μια συγκεκριμένη στρατηγική, χτυπώντας καίρια, καταφέρνοντας έτσι το αναγνωστικό ξάφνιασμα με απόλυτη επιτυχία.

Και η Σπινάσα το κάνει όλο αυτό με έναν τρόπο ολωσδιόλου ανυποψίαστο. Στήνει με τρυφερότητα το σκηνικό της ιστορίας της και ξαφνικά κατεδαφίζει η ίδια –θαρρεί κανείς με ευχαρίστηση– το οικοδόμημά της, ποντίζοντάς το και μετατρέποντας αυτό το σκηνικό σε μια εφιαλτική αντανάκλαση ενός γνώριμου κοινωνικού μικρόκοσμου. Και επιλέγει με γνώμονα την ευθυβολία τις λέξεις που θα οδηγήσουν το κείμενό της στην ανατροπή. Συναρμολογεί φράσεις μικρές και κοφτές μεγάλου αναγνωστικού αντίκτυπου όμως, που εξακοντίζονται με ευστοχία προς τον στόχο τους.

Η ευρηματικότητά της διαφαίνεται ήδη από τον τίτλο του βιβλίου και το λογοπαίγνιο το οποίο αυτός σχηματίζει. Όμως τα διηγήματα αυτά καθαυτά, από τον εξαίσιο «Περιστεριώνα», μέχρι τον συλλέκτη βινυλίου, το δωμάτιο όπου πηγαίνεις για να κλάψεις, και τη δολοφονία για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων και μάλιστα με τρόπο ανάλγητο, από τα κρυμμένα μυστικά και την αμαρτία στις πράξεις των ηρώων με τα ανομολόγητα πάθη, αυτό που είναι βέβαιο σε κάθε σελίδα είναι ότι η συγγραφέας εισχωρεί βαθιά στα μονοπάτια της λύτρωσης και αυτήν προσπαθεί να επιφέρει. Άλλωστε, για να φτάσει κανείς από την οδύνη στην ηδονή χρειάζεται μονάχα η συνείδηση της ελευθερίας από τις αυταπάτες, η ανάγκη της συνειδητοποίησης της υπαρκτικής αναζήτησης, ανεξάρτητα από ό,τι αυτή μπορεί να κρύβει.

spinasa Έτσι, λοιπόν, σε μια φαινομενικά φυσιολογική καθημερινότητα, η Σπινάσα σκάβει βαθιά και ανακαλύπτει όλη την κρυμμένη κοινωνική βαρβαρότητα που συχνά παραμένει αθέατη. Στρέφει τους προβολείς της επάνω στους ήρωές της και με ανάλγητο τρόπο φωτίζει τις πιο σκοτεινές τους διαδρομές. Χαρτογραφεί τις πιο λεπταίσθητες διακυμάνσεις της ιδιοσυγκρασίας τους. Και το κάνει με ψυχρή λογική, με παιγνιώδη τρόπο και μια συγκεκριμένη στρατηγική, χτυπώντας καίρια, καταφέρνοντας έτσι το αναγνωστικό ξάφνιασμα με απόλυτη επιτυχία.