Το βιβλίο δίνει χρόνο. Τον αντλεί εκ βαθέων, τον αποστάζει, τον αποκαθαίρει ο δημιουργός, κι έτσι τον προσφέρει.

Το λογοτεχνικό βιβλίο επανορίζει τον χρόνο, του προσδίδει νέα διάσταση και τον ανταλλάσσει με τον αναγνώστη του, καταργώντας τις συμβατικές κατηγοριοποιήσεις του, καθιστώντας τον υποκειμενικό, και μετρήσιμο μόνο σύμφωνα με το βάθος και την εμπειρία εκείνου που τον εισπράττει. Δεν μοιραζόμαστε όλοι από την ίδια πίτα, δεν βιώνουμε τον ίδιο χρόνο, ούτε μας απομένει ο ίδιος χρόνος να ζήσουμε. Ο καθένας μας έχει διαφορετική γνώση και συνείδηση της ποιότητας του χρόνου. Η λογοτεχνία επεκτείνει τη βιωμένη εμπειρία, δίνει καθολικότητα στο βίωμα του καθενός, κάνει τη δυνατότητα πραγματικότητα, αφού μας παροτρύνει να φανταστούμε άλλους τρόπους πρόσληψης του πραγματικού, για να κατασκευάσουμε άλλους κόσμους.

Ο συγγραφέας έμμεσα και υπαινικτικά, αντλώντας από τη σιωπή του, ομολογεί καθώς ο Ελύτης: «Λάμπει μέσα μου εκείνο που αγνοώ, κι ωστόσο λάμπει». Αυτή η λάμψη είναι που τον ωθεί να γράψει. Κι όσο γράφει, σαν το λουλούδι ανοίγει μπροστά του το άγνωστο και μοσχοβολά. Tο άρωμα του αγνώστου τον μεθά και τον καθιστά ικανό να αποκαλύπτει τους άλλους κόσμους και τον καινούργιο προσωπικό του χρόνο.

Η τέχνη υπηρετούσε πάντα το «ωραίο», κατά την πλατωνική θεώρηση, όπως βέβαια αυτό μεταλλασσόταν κάθε φορά, θεωρούνταν δε το ωραίο ως μία ουσιαστική ποιότητα του Θεού, κι ο άνθρωπος που δημιουργεί τέχνη γινόταν κατ’ αναλογία ένας μικρός θεός, ενόσω χρόνω βεβαίως παρήγε καλλιτεχνικό έργο. Γιατί μετά επιστρέφει στη θνητότητα και τη φθορά.

Εκείνο που παραμένει ωστόσο νέο εις το διηνεκές και άφθαρτο, είναι το έργο τέχνης. Το λογοτεχνικό βιβλίο εν προκειμένω. Αυτό μόνο είναι «πρωτοεμφανιζόμενο», αυτό φέρει χρόνο. Δεν υφίσταται, δηλαδή, ο «πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας», συγκεκριμένης μάλιστα ηλικίας, υπάρχει μόνο το εκάστοτε εμφανιζόμενο βιβλίο. Πράγμα που όφειλαν να γνωρίζουν οι γραφειοκράτες του Υπουργείου Πολιτισμού, όταν εφηύραν τον όρο και νομοθέτησαν ξεχωριστή κατηγορία βράβευσης από την Πολιτεία, «Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα έως 35 χρονών».

«Αργότερα θα θεσπίσουν βραβεία τσικό» (πιτσιρίκων), όπως χαρακτηριστικά παρωδούσε αυτή την αντίληψη πολιτικής ορθότητας η αείμνηστη κριτικός Μάρη Θεοδοσοπούλου στην εφημερίδα Η Εποχή, στηλιτεύοντας τη δόλια χρήση της λογοτεχνίας για επικοινωνιακούς σκοπούς.

Η πραγματική ηλικία του συγγραφέα καταφαίνεται και πιστοποιείται στην ποιότητα του βιβλίου του. Η συμβατική ηλικία του δεν μας αφορά, ούτε και συνεπάγεται κάτι εν σχέσει με την προοπτική του.

Μια τέτοια, ηλικιακή κατηγοριοποίηση της ποιότητας των συγγραφέων, ελάχιστα ενθαρρύνει τον δημιουργό, καθώς υποτιμά το ίδιο το έργο, στηρίζοντας τη συμβατική τάξη του κόσμου με στερεοτυπικούς-ρατσιστικούς όρους. Είναι ποτέ δυνατόν η τέχνη να ορίζει την προοπτική των πραγμάτων και των ανθρώπων; Πόσα χρόνια έχουν ακόμα μπροστά τους να ζήσουν;

Η πραγματική ηλικία του συγγραφέα καταφαίνεται και πιστοποιείται στην ποιότητα του βιβλίου του. Η συμβατική ηλικία του δεν μας αφορά, ούτε και συνεπάγεται κάτι εν σχέσει με την προοπτική του. Άλλοι πορεύονται, προχωρούν συν τω χρόνω, άλλοι οπισθοδρομούν. Το βιβλίο είναι που ενέχει και αποτυπώνει τη ρώμη του δημιουργού του και καθρεφτίζει τη νεανικότητα, το σφρίγος και την πραγματική ηλικία του. Με τούτο εξάλλου το τεκμήριο χαρακτηρίζεται κάποιος ως συγγραφέας. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ίσως, γράφει. Επειδή προσδοκά να αναδυθεί νεότερος ύστερα από κάθε βιβλίο του.

Εάν γινόταν αποδεκτή η σχηματική ηλικιακή ταξινόμηση των συγγραφέων, δεν θα έμενε άλλη καταφυγή από την αυτοχειρία σ’ όποιον δημιουργό υπερέβαινε το ηλικιακό όριο. Η Διδώ Σωτηρίου π.χ., η Ιορδανίδου, ο Καμιλιέρι και τόσοι άλλοι, θα «κόβονταν» λόγω ηλικίας.

Στο ίδιο πλαίσιο της συστηματικής απαξίωσης-ποδηγέτησης της λογοτεχνίας, θεσπίστηκαν εσχάτως κρατικά λογοτεχνικά βραβεία, «που προάγουν σημαντικά τον διάλογο από την Πολιτεία πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα», και εφέτος μάλιστα προαναγγέλθηκε και ένα άλλο ακόμα, βραβείο ανάλογης (κοινωνιολογίζουσας) έμπνευσης.

Παρόμοια πάντως, και πολύ χειρότερη, κατηγοριοποίηση και ρατσιστική νοοτροπία διέπει και τους λεγόμενους ιδιωτικούς φορείς του βιβλίου (περισπούδαστα λογοτεχνικά περιοδικά, διαδίκτυο κ.λπ.). Σε μια επίδειξη σύγχρονου επικοινωνιακού πνεύματος, επιλέγουν και ταξινομούν με ποδοσφαιρικό σκεπτικό.

Και οι αειθαλείς δημιουργοί; Τα καλά βιβλία; Τα «απροστάτευτα»; Αυτά θα βρουν τον όμορο αναγνώστη τους, ούτως ή άλλως, και θα προσφέρουν τον πολύτιμο – «καθαρό» χρόνο τους, όσο κι αν επιχειρούν να τα αποσιωπήσουν οι ζηλόφθονοι μεταπράτες και η καχεκτική εξουσία τους.

Δεν ωφελεί να πιστέψουν πως πορεύονται άοπλοι, ως πρόβατα επί σφαγή. Έχουν το βιβλίο τους. Το όπλο τους. Κι έναν κρυφό σύμμαχο. Τη δικαιοσύνη των πραγμάτων. Εξάλλου, τη «σφαγή» διαχειρίζονται σ’ όλα τα βιβλία τους. Και τη γνωρίζουν.

Twitter