fbpx
Στρατής Πασχάλης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Φωτογραφία: Jean Marc de Samie

Στρατής Πασχάλης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Στρατής Πασχάλης γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα και κατάγεται από τη Λέσβο. Ανήκει στη γενιά των ποιητών που άρχισαν να εμφανίζονται από τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Πρώτο του βιβλίο η Ανακτορία, το 1977, καθαρή ποίηση μέσα σε καιρούς έντονης πεζολογίας και πολιτικοποίησης. Έκτοτε δημοσίευσε άλλα εννιά ποιητικά βιβλία, ανάμεσά τους τα πιο ώριμα: Ανασκαφή (1984), Βυσσινιές στο σκοτάδι (1991), Άνθη του νερού (1994), η μεγάλη ποιητική σύνθεση Μιχαήλ (1996), η Κωμωδία (1998), το Κοιτάζοντας δάση (2002), το Εποχή παραδείσου (2008, βραβείο ποίησης περιοδικού Διαβάζω 2009) και η τελευταία του ποιητική συλλογή Εικονίσματα (2013). Μετέφρασε πολλούς ξένους συγγραφείς και ποιητές, κυρίως Γάλλους, ενώ ασχολήθηκε συστηματικά με τη θεατρική μετάφραση (Shakespeare, Racine, Corneille, Rostand κ.ά.). Έχει ανθολογήσει Καραγάτση και Παπαδιαμάντη, κι επιμελήθηκε τον τόμο της σειράς Μια πόλη στη λογοτεχνία των Εκδόσεων Μεταίχμιο για την πατρίδα του, Μυτιλήνη. Το 2006 εκδόθηκε το μοναδικό μυθιστόρημά του, Ο άνθρωπος του λεωφορείου. Έχει βραβευτεί με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ποιητή Μαρίας Ράλλη (1977) για τη συλλογή Ανακτορία, με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (1994) για τη συλλογή Άνθη του νερού, δύο φορές με το βραβείο ποίησης του περιοδικού Διαβάζω και με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης (1998). Η συγκεντρωτική έκδοση Στίχοι ενός άλλου: Ποιήματα 1977-2013, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, μας έδωσε την αφορμή για τη συζήτηση που ακολουθεί.

Ποια ήταν τα πρώτα σας διαβάσματα;

Οι μεγάλοι κλασικοί ποιητές. Ο Σολωμός και ο Καβάφης. Επίσης, ο Ρεμπό. Από μικρή ηλικία ήρθα σε επαφή μαζί τους. Με γοήτευσε αυτή η έκφραση που αποτύπωνε ένα όραμα της ζωής τόσο ελκυστικό. Τόσο ανοιχτό κι άπιαστο. Μετά ήλθανε ο Ελύτης, ο Σεφέρης, ο Μαλαρμέ... Και φυσικά η Έρημη Χώρα του Έλιοτ, που μου έκανε απίστευτη εντύπωση κι ας ήτανε άλλης «σχολής» από την καθαρά λυρική, όπου είχα ήδη νιώσει πως ανήκω.

Από πότε ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή;

Από τα δεκατρία μου χρόνια. Όταν πρωτοδιάβασα αληθινή ποίηση και θέλησα να φτιάξω κι εγώ ένα βιβλίο με στίχους. Όπως το έβλεπε και το μπορούσε το εφηβικό μου μυαλό...

Και οι πρώτες σας δημοσιεύσεις;

Δεν δημοσίευσα σε περιοδικά. Εξέδωσα στα δεκαεννιά μου κιόλας το πρώτο μου βιβλίο, την Ανακτορία. Το οποίο πρόσεξε και σχολίασε στη Νέα Εστία ο Ανδρέας Καραντώνης και το οποίο απέσπασε το 1978 το Βραβείο Μαρίας Π. Ράλλη, βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή, ένα βραβείο με κύρος. Στην απονομή είχε παρευρεθεί ο Αλέξης Μινωτής, που είχε διαβάσει και το βιβλίο, και μου το είχε απονείμει η Ιωάννα Τσάτσου, αδελφή του Σεφέρη. Εγώ ήμουνα ένας μακρυμάλλης νεαρός φοιτητής της Νομικής, αμήχανος μ’ όλα αυτά. Σαν να συνέβαιναν ερήμην μου...

Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί η συγκεντρωτική Στίχοι ενός άλλου;

Είναι επανέκδοση της πρώτης έκδοσης, που έγινε το 2003. Είχε εξαντληθεί εδώ και χρόνια, οπότε το Μεταίχμιο αποφάσισε, μια και δεν υπήρχε στην αγορά, να την επανεκδώσει με την προσθήκη των δύο τελευταίων μου ποιητικών συλλογών. Έτσι, εδώ συγκεντρώνεται το σύνολο του έργου μου, της ποιητικής μου πορείας. Από το 1977 μέχρι σήμερα. Νιώθω πως δεν είναι ένα ποιητικό βιβλίο, αλλά όπως είπε σωστά η κριτική, ένα ποιητικό μυθιστόρημα που αποκρυπτογραφεί με διαύγεια μια εσωτερική περιπέτεια. Την περιπέτεια του άλλου εαυτού.

Γράφετε: «Πρέπει να ξέρεις πώς χειρίζεται το Ξίφος της Αγάπης». Γιατί η αγάπη αντέχει στο πέρασμα του χρόνου;

Η αγάπη μπορεί να σε κόψει άσχημα και να αιμορραγείς για χρόνια. Το λέει έμμεσα ο ίδιος ο στίχος. Η αγάπη είναι παράδεισος αλλά και πόνος. Είναι δύσκολη και ευλογημένη. Γι’ αυτήν ζούμε. Κι ας μας κάνει να υποφέρουμε. Τελικά το εξαργυρώνουμε όλο αυτό κάποτε, όταν ο πόνος της πληγής έχει χαθεί και μένει μόνο η πλούσια μνήμη του... Η αγάπη είναι πνευματική και ψυχική, δεν είναι βιολογική διαδικασία. Ακόμα κι αν προϋποθέτει το σώμα.

Λέτε: «Είδα προχτές την Ομορφιά/ να μπαίνει αδιάφορη/ σ’ ένα βαγόνι/ στον δρόμο οι άνθρωποι περνούσαν/ αγέλαστοι ανεξερεύνητοι κι ίσως μοιραίοι». Κατά πόσο το ωραίο επηρεάζει την κρίση και τις επιλογές στη ζωή μας;

Καθόλου δεν την επηρεάζει, ενώ θα έπρεπε. Ζούμε σε εποχές όπου κυριαρχεί η ασκήμια. Και η πλαστή ομορφιά, που είναι ακόμα χειρότερη. Και η ναρκισσιστική ομορφιά, που είναι ανόητη και προκλητική. Η ομορφιά δεν ταράζει, δεν προκαλεί, γαληνεύει την ψυχή και την κάνει να θέλει να εναρμονιστεί μαζί της. Συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα και στέκει εκεί γυμνή, όπως τα αρχαία αγάλματα, χωρίς κανέναν αισθησιασμό. Οι στίχοι αυτοί λοιπόν έχουν κι ένα άλλο νόημα. Η ίδια η Ομορφιά, η αληθινή, αυτοπροσώπως περνάει απ’ το πλάι μας και κανένας δεν την παρατηρεί. Όπως τσαλαπατάμε αδιάφορα ένα υπέροχο αγριολούλουδο, αγοράζοντας ακριβά την ίδια στιγμή τεχνητές, ψεύτικες ορχιδέες.

Η ομορφιά δεν ταράζει, δεν προκαλεί, γαληνεύει την ψυχή και την κάνει να θέλει να εναρμονιστεί μαζί της.

Διαβάζουν σήμερα οι Έλληνες ποίηση;

Ναι και όχι. Υπάρχει σίγουρα ένα πιστό κοινό που ενδιαφέρεται. Αλλά πάντα αυτό ήταν μειοψηφικό, έστω κι αν τελικά κέρδιζε την παρτίδα. Η ποίηση είναι «ριγμένη» και στο τέλος βγάζει τη χώρα μας ασπροπρόσωπη. Ο Καβάφης συζητείται παντού παγκοσμίως και τα δύο Νόμπελ τίμησαν ουσιαστικά την πατρίδα μας. Ίσως επειδή διατηρεί την ακεραιότητά της, γι’ αυτό και στο τέλος η ποίηση κυριαρχεί. Δεν ενδίδει στην κατανάλωση και την τηλεοπτική γλώσσα. Δεν μου αρέσει πάντως να παραπονιέμαι. Εφόσον τα βιβλία μας, έστω και μικρού τιράζ, εξαντλούνται και ξαναβγαίνουν – φυσικά και διαβάζεται.

Πολλοί νέοι γράφουν ποίηση. Το όνειρό τους είναι να εκδοθούν οι στίχοι τους. Παλαιότερα περίμεναν με αγωνία να αποκτήσει οντότητα η πρώτη τους ποιητική συλλογή. Σήμερα ανεβάζουν τα ποιήματά τους στο διαδίκτυο. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να βοηθήσει την ποίηση;

Δύσκολα. Θα ’πρεπε να περιμένουν και να δοκιμάζονται αργά. Ο παρορμητισμός εμποδίζει το αποτύπωμα να γίνει βαθύ. Όμως, εμένα δεν με ενοχλεί που το κάνουν. Έχει μια χάρη αυτή η βιασύνη της νιότης που εγώ από νέος δεν την είχα καθόλου, μα καθόλου, σας διαβεβαιώ.

Άρα η έκδοση ενός βιβλίου εξακολουθεί να είναι η ασφαλέστερη οδός;

Η έκδοση βιβλίου πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει λόγος. Όταν θέλεις σοβαρά να ανακοινώσεις τη δουλειά σου και να απαλλαγείς από αυτήν. Να την προσφέρεις στον άλλο. Όταν έχεις να πεις κάτι.

Εδώ και χρόνια ασχολείστε με τη μετάφραση. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει από τη μεταφορά μιας άλλης γλώσσας στην ελληνική;

Η διαδικασία της γλωσσικής αλχημείας. Η μεταφορά, όπως το είπατε. Είναι και αυτή μια ποιητική διαδικασία. Αν και πιο τεχνική, ωστόσο πάντα υπό τους όρους της ευαισθησίας. Να μετατρέπεις ένα κείμενο με μάγια λεκτικά σε κάτι άλλο, χωρίς να αλλοιώνεις την ουσία του. Τη φυσιογνωμία του. Γοητευτική δουλειά. Σαν την υποκριτική στο θέατρο.

Έχετε κάνει τις θεατρικές μεταφορές των έργων του Μ. Καραγάτση στο θέατρο. Γιατί ο Μ. Καραγάτσης είναι τόσο αγαπητός στο θεατρικό κοινό;

Γιατί είναι «σεναριακός», αγγίζει θέματα υπαρξιακά που αφορούν τα πάντα, θέματα έρωτα και θανάτου. Επίσης, δεν είναι συμβατικός. Διαθέτει τόλμη και σφρίγος, αλλά και μυθοπλαστική φαντασία. Δεν είναι πληκτικός.

Τι σας έχουν μάθει οι γονείς σας και εξακολουθείτε να το τηρείτε;

Να είμαι έντιμος στις συναλλαγές μου και να μην είμαι αλαζόνας, αλλά ουσιαστικά περήφανος. Δηλαδή αξιοπρεπής.

Ποιος στίχος σάς έχει σημαδέψει στη ζωή σας;

Ο στίχος του Σολωμού: «Σε βυθό πέφτει από βυθό ώσπου δεν ήταν άλλος, εκείθ’ εβγήκε ανίκητος...». Πάρα πολλές φορές πιάνω πάτο, ακόμα και ηθελημένα, έχοντας επίγνωση ότι το προκάλεσα εγώ, γιατί ξέρω πως αυτό είναι απόλυτα αναγκαίο, ώστε να ξαναγεννηθώ. Έτσι μόνο μπορώ ν’ αντέχω στον χρόνο.

 

Στίχοι ενός άλλου
Ποιήματα 1977-2013
Στρατής Πασχάλης
Μεταίχμιο
544 σελ.
ISBN 978-618-03-2149-4
Τιμή €18,80
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Ηρώ Σκάρου: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

Η Ηρώ Σκάρου κατάγεται από την Ικαρία. Μεγάλωσε στη Σύρο και στην Αθήνα. Με σπουδές στη φιλοσοφία και μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων, εργάστηκε κυρίως στην εκπαίδευση και στο μάρκετινγκ....

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Τατιάνα Αβέρωφ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η Τατιάνα Αβέρωφ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε Ψυχολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο και εργάστηκε είκοσι χρόνια ως ψυχολόγος. Ήταν εισηγήτρια σε σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο ΕΚΕΒΙ,...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ > ΕΛΛΗΝΕΣ
Τόλης Νικηφόρου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1938, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος εσωτερικής οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο....

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.