«3η Διεθνής Ποιητική Διάσκεψη στο Πόζναν της Πολωνίας» του Κωνσταντίνου Μπούρα
Γνώρισα την παραμυθένια (πρώην γερμανική) πόλη του Πόζναν το 1999 για πρώτη φορά, με αφορμή αυτό που τότε λεγόταν «Διεθνές Ποιητικό Φεστιβάλ του Πόζναν» κι αριθμούσε ήδη πολλά χρόνια ζωής. Η κλιματική αλλαγή δεν είχε κάνει ακόμη φανερή την επιτακτική παρουσία της. Τα χιόνια κι ο λιωμένος πάγος δεν επέτρεψαν την απογείωση του μικρού μονοκινητήριου αεροπλάνου. Έτσι, πήγαμε από τη Βαρσοβία στο Πόζναν με τρένο. Μαγεία. Σα να είσαι μέσα σε ταινία του Αγγελόπουλου.
Και μετά τη λήξη των ποιητικών εργασιών, που θα σας περιγράψω αμέσως μετά, ανέβηκα μόνος μου αυτή τη φορά πάλι στο ίδιο πολυτελές και πεντακάθαρο τρένο για να πάω στην Κρακοβία. Μια πόλη βγαλμένη λες από παραμύθι του Άντερσεν. Έμεινα στο ξενοδοχείο Εουροπέσκι, ακριβώς δίπλα στον σιδηροδρομικό σταθμό. Δεν είχα κάνει κράτηση. Όμως αυτό δεν με εμπόδισε να απολαύσω τους αυθεντικούς παλαιούς πολυελαίους και τα μουσεία, τα άπειρα μουσεία αυτής της κουκλόπολης.
Όμως ας ξαναγυρίσουμε στο Πόζναν, είκοσι χρόνια πριν. Οι καστάνιες (κάτι μαύρα πουλιά με κιτρινοπορτοκαλί ράμφος) έψαχναν εναγωνίως στη ρίζα των δέντρων για κάποιον πεσμένο καρπό. Έναν σπόρο, έστω. Δεν φύτρωνε χορτάρι πράσινο σε όλη τη χώρα εκείνη την εποχή. Νοέμβριος μήνας. Τώρα οι ποιητικές συνδιασκέψεις γίνονται Οκτώβριο. Όμως το χιόνι έχει υποχωρήσει πια. Οι λίμνες του Πόζναν βλέπουν κάθε χρόνο τη στάθμη τους να κατεβαίνει. Και στα πυκνά δάση τα παράσιτα, οι λειχήνες, που εμείς λατρεύουμε σαν γκι τα Χριστούγεννα και στολίζουμε μ’ αυτά το σπίτι μας για να μας φέρουν καλή τύχη και πλούτο, οι παθολογικοί αυτοί οργανισμοί κατατρώνε τους ζωτικούς χυμούς των αρρωστημένων από την όξινη βροχή δέντρων, που παλεύουν όπως όπως και με τιτάνιες δυνάμεις να αναστηθούν ηρωικά κάθε άνοιξη. Τότε που εμείς θάβουμε και ξεθάβουμε εδώ τον πανάρχαιο Άδωνι…
Το Πόζναν είναι ένα μεγάλο σχολείο ανθρωπινότητας και ουμανισμού, έννοιες που δεν είναι ταυτόσημες.
Τότε ήταν όλα ονειρικά. Ίσως επειδή ήμασταν ακόμα τόσο νέοι, χωρίς τον φόβο του επερχόμενου τέλους, χωρίς το σαράκι της αμφιβολίας για την ακαταμάχητη σφριγηλότητά μας… Μέναμε σε στρατώνες, σε πανεπιστημιακές λέσχες, σε οικοτροφεία. Διδάσκαμε σε σχολεία. Ποίηση. Τι άλλο; Επαρκής διερμηνέας, φίλος, εμψυχωτής, κύριος του παιχνιδιού και γαλαντόμος οικοδεσπότης ο μεγάλος ποιητής της Πολωνίας, της Ελλάδας, αλλά και όλου του κόσμου: ο Νίκος Χατζηνικολάου, που αναπαύεται τώρα στο κοιμητήρι του Πόζναν, κάτω από ένα μάρμαρο που γράφει ΠΟΙΗΤΗΣ. Κι αυτό ήταν. Όχι μόνο στις τυπωμένες λέξεις, αλλά και στη ζωή του. Δεινός μεταφραστής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά και της σύγχρονης νεοελληνικής ποίησης. Χάρη σε αυτόν και τον άξιο κληρονόμο και διάδοχό του, ποιητή, μουσικό και συνθέτη Άρη Χατζηνικολάου, αυτή η διεθνής γέφυρα μεταξύ Πολωνίας κι Ελλάδας αντέχει ακόμα. Τι λέω; Όχι απλώς αντέχει, αλλά κι ενισχύεται με την πάροδο του χρόνου.
Αυτός ο προσηνής και εξαιρετικά ταλαντούχος δημιουργός, Άρης Χατζηνικολάου, με τη μητέρα του, Έλα (Ελισάβετ), και τις κόρες του (Αφροδίτη και Άρτεμις), κρατάει ακόμη το σκήπτρο της μούσας Ερατώς κι εμπνέει Έλληνες και ξένους να ζήσουν ποιητικώς, να συνυπάρξουν και να συνεργαστούν αρμονικώς. Σεμνός και ταπεινός, σαν τον πατέρα του, έχει κατακτήσει το μέτρο των πραγμάτων κι ενυπάρχει στο τώρα, ενώ το βλέμμα του είναι σταθερά καρφωμένο στο υπερτοπικό και άχρονο.
Χάρη στην εκπληκτική Danuta Bartosz, καλλιτεχνική διευθύντρια του πολωνικού αυτού φεστιβάλ, και η φετινή 3η Διεθνής Ποιητική Διάσκεψη στο Πόζναν της Πολωνίας στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Όλοι οι ποιητές, από διάφορα μέρη του κόσμου, φύγαμε με την ευχή να ξαναβρεθούμε εκεί, στο Πόζναν, όπου η καλλιέργεια των κατοίκων, η βαθιά και μακραίωνη μουσική, θεατρική, καλλιτεχνική και φιλολογική παιδεία τους φαίνεται ακόμα και στον τρόπο που είναι πεντακάθαρα, δομημένα και διαυγή τα σχολεία και τα ανώτατα εκπαιδευτικά τους ιδρύματα. Στον δρόμο δεν θα βρεις ούτε ένα σκουπιδάκι πουθενά. Όλη η πόλη είναι ένα μουσείο ανθρωπιάς κι ανώτερου πολιτισμού.
Μια μικρή λεπτομέρεια της φετινής μου χαράς κι αγαλλίασης: σε ειδική τελετή, τιμήθηκα με το μετάλλιο «Νίκος Χατζηνικολάου» για το δίγλωσσο βιβλίο μου Έρωτας για την ελευθερία, σε πολωνική μετάφραση από τον εξαίρετο καθηγητή και ελληνιστή Παβέου Κρούπκα.
Όταν γυρίζω, η Ελλάδα δεν με πληγώνει. Με αναπτερώνει, με πεισμώνει, με αναγκάζει, με ωθεί να γίνω καλύτερος. Όχι από τους ομοτέχνους μου. Αλλά από εμένα τον ίδιο.
Το Πόζναν είναι ένα μεγάλο σχολείο ανθρωπινότητας και ουμανισμού, έννοιες που δεν είναι ταυτόσημες.
