Γεννήθηκα στο Κορκ, ένα λιμάνι στα νότια της Ιρλανδίας, το πρόσωπό της στον Ατλαντικό. Όταν ήμουνα μικρός, τα καράβια ανέβαιναν από το ποτάμι στην καρδιά της πόλης με τις σημαίες τους κάθε χώρας ν’ ανεμίζουν στον ήλιο. Σ’ όλη μου την παιδική ηλικία τα βλέπαμε να έρχονται και να φεύγουν, παλιά, σκουριασμένα φορτηγά με κάρβουνο, με ζώα, με σιτάρι, ή φέριμποτ που έπαιρναν μακριά τους θείους και τις θείες μας στα κύματα της μετανάστευσης. Υπήρχε πάντα κάτι που ερχόταν μαζί με την παλίρροια, που το έφερνε ο άνεμος – ο μεγάλος κόσμος εκεί έξω. Όπως κάθε παιδί που μεγάλωσε σε λιμάνι, έτσι και τα δικά μου άγουρα όνειρα ήταν να ξεφύγω προς τη θάλασσα, προς τα θαύματα του κόσμου.

Ήμουν από μικρός αναγνώστης, καλός στα αγγλικά από την ηλικία των πέντε και στα γαελικά από την ηλικία των οκτώ. Όταν δεν σκαρφάλωνα στα δέντρα ή δεν κατέβαινα κάποιον από τους πολλούς λόφους μας με το ποδήλατο, ονειρευόμουν τον κόσμο μέσα από τα βιβλία. Από πολύ νωρίς ονειρευόμουν τη Μεσόγειο και, ίσως συμπτωματικά, την Ελλάδα. Μπορεί να ήταν ο ήλιος που με τραβούσε, η ηλιοφάνεια, οι άσπρες πόλεις και τα χωριά ως τη θάλασσα, οι ελαιώνες, το βαρελίσιο κρασί, οι τριήρεις, οι Αργοναύτες, οι Αργείοι, ο Μινώταυρος. Και λίγο αργότερα, στα χρόνια της εφηβείας μου, ενώ οι αναγνώσεις μου βάθαιναν, ο Ορφέας και η Ευρυδίκη, η Αθηνά, η Αφροδίτη, η Περσεφόνη, ο Πλάτωνας κι ο Αριστοτέλης, οι τραγωδίες και, φυσικά, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Ένα μάλλον συνηθισμένο βύθισμα στη ρομαντική διάθεση ενός πολιτισμού που τον διαπερνούσαν τα πρωταρχικά χρώματα, τα έντονα φώτα και σκιές και μια δόση εξωτισμού.

Η Ελλάδα με απασχόλησε σαν φοιτητή για θέματα καταγωγής, ριζών, προέλευσης των ιδεών, ετυμολογίας, του δικού μου νήματος γύρω από την εθνική ταυτότητα. Μου φαινόταν ότι στο παρελθόν, πίσω απ’ τα σκοτεινά δάση της κεντρικής Ευρώπης, τα ερείπια του χρόνου και τα σύννεφα και τις φλόγες του πολέμου, υπήρχε κάτι που έμενε καθαρό και λαμπερό κι αιώνιο στον γαλανό ουρανό, σαν ανόθευτη παιδική ηλικία του κόσμου. Λευκά μαρμάρινα αγάλματα, λευκοί ναοί, συστάδες δέντρων που σκαρφάλωναν στα βουνά, μπλε θάλασσα.

Όλα αυτά δεν ήταν φυσικά παρά μια χίμαιρα, μια παιδική ονειροπόληση που παρ’ όλα αυτά άσκησε πολύ ανθεκτική επίδραση στη φαντασία μου. Όταν έγινα είκοσι χρονών άρχισα σιγά σιγά ν’ ανακαλύπτω την αληθινή Ελλάδα. Ο φίλος μου ποιητής Thomas McCarthy μού γνώρισε τον Οδυσσέα Ελύτη· ανακάλυψα τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Ρίτσο, τη Σαπφώ, αργότερα τον Καζαντζάκη και, από έναν παράλληλο δρόμο, το Ένας άντρας της Οριάνας Φαλάτσι. Άρχισα να σκέφτομαι την Ελλάδα όπως θα έπρεπε να είναι στη σύγχρονη πραγματικότητα. Κι έπειτα, μετά την πτώση των Συνταγματαρχών, την επισκέφθηκα.

Θεωρούμε πάντα την πατρίδα μας δοσμένη, έτσι δεν είναι; Νιώθουμε στο σπίτι μας επειδή, φυσικά, ο τόπος ο ίδιος ορίζει και ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά και τις εντάσεις τού τι οφείλει να είναι η πατρίδα. Πόσο ανησυχητικό, όμως, σ’ έναν ξένο τόπο να νιώθεις ξαφνικά και αβίαστα σαν στο σπίτι σου. Αυτό ένιωσα όταν το πλοίο των Μινωικών Γραμμών προσέγγιζε σιγά σιγά στο λιμάνι του Ηρακλείου (ο Πειραιάς, μια μέρα πριν, ήταν ένα μπερδεμένο καλειδοσκόπιο θορύβων, μυρωδιών, χρωμάτων και ετερότητας που στροβιλιζόταν γύρω μου και μου έφερνε ζάλη). Σαν στο σπίτι μου, επίσης, στα δρομάκια του Ηρακλείου, στην πανσιόν μου στο Ρέθυμνο, στις μακριές ακρογιαλιές, στα ζεστά νερά, στα παλιωμένα λεωφορεία που ανέβαιναν στα Λευκά Όρη. Επίσης, χωρίς να ξέρω ούτε λέξη ελληνικά, σαν στο σπίτι μου με τους ανθρώπους. Γνωρίζω πόσο επικίνδυνη είναι η εξιδανίκευση κι ότι η αντίδρασή μου ήταν αφελής (ένας αφελής νεαρός ήμουν, άλλωστε, που έψαχνε για εμπειρίες). Το λέω όμως επειδή είναι αλήθεια μ’ έναν πολύ απλό τρόπο: ένιωσα άνετα και ένιωσα σπίτι μου.

Τα ποιήματα που έγραψα στην Ελλάδα δεν είναι καρτ ποστάλ, ούτε σημειώσεις σ’ ένα τουριστικό ημερολόγιο, ούτε απαντήσεις που προσπάθησα να δώσω στα τυχαία κενά της ιστορίας.

Έχουν περάσει σχεδόν σαράντα χρόνια από τότε κι ούτε ένα καλοκαίρι που να μην ένιωσα το τιμόνι να γυρίζει και την πυξίδα να δείχνει προς νότο. Όταν στα βάθη του ιρλανδικού χειμώνα πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται την Ελλάδα, σκέφτομαι στην αρχή κάποιο μικρό λιμάνι στο Αιγαίο, με τη φασαρία των παλιών ντιζελομηχανών του, τις συζητήσεις που πάντα, ακόμα και τώρα, ακούγονται μερικές φορές σαν καβγάδες, τις σερβιτόρες με το iPhone τους και τις γιαγιάδες που κουρνιάζουν άνετα στην καρότσα ενός φορτηγού· σκέφτομαι τους γεμάτους κομψότητα κι αυτοπεποίθηση νέους που γεμίζουν τα καφέ της Αθήνας, τους άστεγους στο κατώφλι των σπιτιών, τους αστυνομικούς καβάλα δυο δυο στις μηχανές τους, τα γκράφιτι που ανθούν στα Εξάρχεια, τους καταυλισμούς για τους πρόσφυγες στα νησιά και πολλά άλλα που αφορούν τη σημερινή Ελλάδα. Έχω όμως άλλο τόσο συναίσθηση ότι τον εφημεριδοπώλη μου τον φωνάζουν Ιπποκράτη, τη σερβιτόρα μου Αφροδίτη, τον μεταφραστή μου Σωκράτη, και ότι ο αγαπημένος μου Αγριόλυκος στα Θέρμα της Ικαρίας βρίσκεται στη θέση ενός αρχαίου Ασκληπιείου, ότι ο ελαιώνας τον οποίο διασχίζω έχει φυτρώσει πριν φτάσουν οι Νορμανδοί στην Ιρλανδία, ότι η πέτρα κάτω απ’ τα πόδια μου καθώς στέκομαι στον θόρυβο της Αγοράς μπορεί να ένιωσε τα σαντάλια του Πλάτωνα, σκληρά απ’ τη σκόνη.

Τα ποιήματα που έγραψα στην Ελλάδα δεν είναι καρτ ποστάλ, ούτε σημειώσεις σ’ ένα τουριστικό ημερολόγιο, ούτε απαντήσεις που προσπάθησα να δώσω στα τυχαία κενά της ιστορίας. Με βρήκαν εδώ, όπως τα ποιήματα μας βρίσκουν απρόσκλητα όπου κι αν βρισκόμαστε, και τα έγραψα έτσι όπως ήρθαν. Αν μιλούν για την Ελλάδα δεν είναι επειδή το αποφάσισα εγώ, αλλά γιατί αυτά τα ίδια μιλούν από και γι’ αυτόν τον τόπο που μου είναι τόσο πολύτιμος. Όπως και ό,τι άλλο γράφω, είναι μόνο ποιήματα από την πατρίδα.

Μετάφραση: Σωκράτης Καμπουρόπουλος

Ελληνικά – Ορφέας
Θίο Ντόργκαν
μετάφραση: Σωκράτης Καμπουρόπουλος
Το Ροδακιό
174 σελ.
ISBN 978-618-5248-65-9
Τιμή €15,90

Twitter